الحمد لله رب العالمين. والصلاة والسلام على أشرف الأنبياء والمرسلين. أما بعد:
ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ވަނީ އުއްމަތަށް ބަޔާންކޮށްދެއްވާފައެވެ. މިވަޤުތު ތަކުގައި ކުރާ ދުޢާ އެހެން ވަޤުތުތަކަށްވުރެ އިޖާބަވުން ކައިރިވެގެންވެއެވެ. އަދި މިވަޤުތުތަކުގައި ދުޢާކުރުން މޮޅު އިތުރުވެގެންވެއެވެ. އަދި އެވަޤުތުތަކުގެ ބޭނުން ހެޔޮގޮތުގައި ހިފުން މުސްލިމުންގެ މައްޗަށް ވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ސަޖިދައިގައި ވާ ވަޤުތު ހިމެނެއެވެ. އެއީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އަޅާއަށް އެންމެ ކުއްތަންވެވޭ ވަޤުތެވެ. އަދި ބަންގިއާއި ޤަމަތާއި ދެމެދުވެސް އެވަޤުތު ތަކުގައި ހިމެނެއެވެ. އަދި ހަނގުރާމައިގައި އަދުއްވުންނާއި ބައްދަލުވާ ހިނދާއި އަދި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ޖައްލަ ޢުލާ ދުނިޔޭގެ އުޑަށް ނުޒޫލުވެ ވޮޑިގަންނަވާ ވަޤުތުކަމުގައިވާ ރޭގަނޑުގެ ފަހުވަޤުތު ހިމެނެއެވެ.
ތިރީގައި މިވަނީ ދުޢާ އިޖާބަ ކުރެއްވޭ ބައެއް ވަޤުތުތަކާއި އަދި އެކަމުގެ މައްޗަށް ވާ ދަލީލެވެ.
ހ. އަޅާ ސަޖިދާގައި ވާ ވަޤުތު.
ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ.
(أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَهُوَ سَاجِدٌ فَأَكْثِرُوا الدُّعَاءَ) رواه مسلم في صحيحه: 482.
މާނައީ: “އަޅާ އޭނާގެ ރައްބާއި އެންމެ ކައިރިވެގެންވާ ވަޤުތަކީ އޭނާ ސަޖިދަގައިވާ ވަޤުތެވެ. ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން އެވަޤުތުގައި ދުޢާކުރުން ގިނަކުރާށެވެ.”
ށ. ބަންގިއާއި ޤަމަތާއި ދެމެދު.
ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ.
(الدُّعَاءُ لَا يُرَدُّ بَيْنَ الْأَذَانِ وَالْإِقَامَةِ) رواه الترمذي في سننه و صححه: 212
މާނައީ: “ބަންގިއާއި ޤަމަތާއި ދެމެދު ކުރެވޭ ދުޢާ އިޖާބަނުކުރެއްވި ނުދެއެވެ.”
ނ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ދުނިޔޭގެ އުޑަށް ނުޒޫލުވެވޮޑިގަންނަވާ ވަޤުތު ނުވަތަ ހާރުދަން ވަޤުތު.
ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ.
(يَنْزِلُ رَبُّنَا تَبَارَكَ وَتَعَالَى كُلَّ لَيْلَةٍ إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْيَا حِينَ يَبْقَى ثُلُثُ اللَّيْلِ الْآخِرُ فَيَقُولُ مَنْ يَدْعُونِي فَأَسْتَجِيبَ لَهُ وَمَنْ يَسْأَلُنِي فَأُعْطِيَهُ وَمَنْ يَسْتَغْفِرُنِي فَأَغْفِرَ لَهُ) متفق عليه.
މާނައީ: “އަޅުގަނޑުމެންގެ ރައްބު ތަބާރަކަ ވަތަޢާލާ ރޭގަނޑުގެ ފަހުބައިކަމަށްވާ ތިންބައިކޮށްފައި އެއްބަޔަށްވުމުން( ތިންބައިކޮށްފައި ދެބައިނިމުމުން) ދުނިޔޭގެ އުޑަށް ނުޒޫލުވެ ވޮޑިގަންނަވައެވެ. އަދި ވަޙީކުރައްވައެވެ. ތިމަންއިލާހަށް ދުޢާކުރާނީ ކާކުހެއްޔެވެ؟ އެމީހަކަށް އިޖާބަކޮށްދެއްވާހުށީމެވެ. ތިމަންއިލާހުގެ ކިބައިން ކަމަކަށް އެދޭނީ ކާކު ހެއްޔެވެ؟ އެމީހަކަށް ދެއްވާހުށީމެވެ. ތިމަންއިލާހުގެ ކިބައިން ފާފަފުއްސެވުން އެދޭނީ ކާކު ހެއްޔެވެ؟ އެމީހަކަށް ފާފަ ފުއްސަވައި ދެއްވާހުށީމެވެ.”
ރ. ރޯދައަށް ހުންނަ ވަޤުތާއި އަދި ރޯދަ ވީއްލާ ވަޤުތު.
ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ.
( ثَلَاثَةٌ لَا تُرَدُّ دَعْوَتُهُمْ : الْإِمَامُ الْعَادِلُ ، وَالصَّائِمُ حَتَّى يُفْطِرَ، وَدَعْوَةُ الْمَظْلُومِ ) رواه أحمد: 8043 و صححه شعيب الارنعوط و غيره من العلماء.
މާނައީ: "ތިންމީހެއްގެ ދުޢާ ރައްދުނުކުރެއްވެއެވެ: ޢަދުލުވެރި ވެރިޔާ އަދި ރޯދަވެރިޔާ އޭނާގެ ރޯދަވީއްލައްޖައުމަށް ދާންދެން އަދި އަނިޔާލިބޭމީހާއެވެ."
މިޙަދީޘުން ރޯދައަށް ހުންނަ ވަޤުތުގަޔާއި އަދި ރޯދަ ވިއްލާއިރުވެސް ދުޢާ އިޖާބަކަން އެނގެއެވެ. ރޯދަވީއްލާއިރު ވީއްލުމުގެ ކުރިންނާއި ފަހުންވެސް ދުޢާކުރުން ސުންނަތް ވެގެންވެއެވެ. އަދި ރޯދަވިއްލާ ދުޢާކިޔާނީ ރޯދާ ވީއްލުމަށްފަހުގައެވެ.
އަދިވެސް އިތުރު ވަޤުތުތައް ޙަދީޘްގައި ބަޔާންވެފައިވެއެވެ. ދުޢާއަކީ ގިނަގިނައިން ދުޢާކުރާ ބައެއްކަމުގައި އަޅުގަނޑުމެން ލައްވައި އަޅުގަނޑުމެންގެ ދުޢާ އިޖާބަ ކުރެއްވުމެވެ.
وصلى الله وسلم على محمد و آله و صحبه.
ސަދިދާގައިވާ ވަގުތަކީ ކޮބައިކަން ބުނެދީބަލަ. ހަމަ އެއްޗެއް ލިޔުނަކަސް މީހިނަކަށް ނޭންގޭނެ. ފަރުލު ނަމާދުގެ ސަޖިދަތަ؟ އެ ސަޖިދައިގަ ދިވެހިބަހުން ދުއާކުރެވޭތަ؟ އެއީ ނަމާދުން ބޭރުކަމެއް ނޫންތަ؟ ނުވަތަ ސަޖިދައިގަ ކިޔަންއޮންނަ އަހަރެމެން ނަމާދުގަ މިކިޔާތަން ކިޔާފަތަ ދުއާކުރެވެނީ؟ ނޫނި ނުކިޔާތަ؟ ސަޖިދާގަ ކިިޔަން ވަކިއެއްޗެއް އޮވޭ. ދެން ނޫންނަމަ ކޮން ނަމާދެއްގެ ސަޖިދަ އެއްގެ ވާހަކަތަ މިދައްކަނީ؟ ސާފުވާންއެބަޖެހޭ. ސަޖިދައޭބުނީމަ މީގެން ވާނުވާއެއް ނޭންގެ. ކޮންމެސް ދަންނަ މީހަކު މީގެ ޖަވާބުދީބަލަ.
ޙުރިހާ ސަޖިދައެއްގައިވެސް